Jasnota biała

Jasnota biała, roślina jasnoty białej (Lamium album) przypomina swym wyglądem znaną powszechnie pokrzywę zwyczajną (Urtica dioica) i często jest z nią mylona, dopóki nie zakwitnie. Roślina ta jest archeofitem, czyli starym przybyszem, pochodzenia irano-turańsko-eurosyberyjskiego.

W Europie pojawiła się już we wczesnym średniowieczu. Jest gatunkiem ruderalnym, rośnie na przydrożach, nieużytkach, przychaciach, rumowiskach itp. miejscach. Preferuje miejsca nasłonecznione i żyzne gleby, bogate w próchnicę i związki azotowe. 

Jasnota biała, Lamium album, fot. Domena Publiczna, Wikipedia

Jasnota biała nie posiada też parzących włosków, tak charakterystycznych dla pokrzywy. Owłosienie liści jest delikatne. Łodyga jasnoty jest czterokanciasta, w odróżnieniu do okrągłej w przekroju lodygi pokrzywy. 

Podczas kwitnienia (od kwietnia do października) widzimy typowe dla rodziny jasnotowatych, wargowych (Lamiaceae, Labiatae) kwiaty. Biała, dość duża (do 2,5 cm) dwuwargowa korona ma na dolnej wardze żółtawe „wskaźniki” ułatwiające owadom drogę do nektaru, który znajduje się wewnątrz kwiatu, w rurce korony.

Kwiaty zapylane są przez owady z rzędu błonkoskrzydłych. Owoc – rozłupnia, rozpada się na 4 rozłupki, które zaopatrzone są w elajosomy (ciałka mrówcze), stanowiące pokarm dla mrówek. Mrówki przyczyniają się do rozsiewania (myrmekochoria) jasnoty białej na znaczne odległości.

Owocki jasnoty są też rozsiewane przez wiatr (anemochoria).

Jasnota biała, Lamium album, fot. Domena Publiczna, Wikipedia

Jasnota biała ma zastosowanie w farbiarstwie – z pędów tej rośliny otrzymuje się żółty barwnik. Jest też rośliną leczniczą. Do celów medycznych zbierane są przede wszystkim kwiaty.

Zawierają one olejek eteryczny, garbniki, śluz, cukry, saponiny, flawonoidy i inne związki. Kwiaty mają działanie przeciwkrwotoczne, powlekające oraz przeciwzapalne. Stosowane są w zaburzeniach miesiączkowania, stanach zapalnych jamy ustnej i gardła.

Jasnota biała, Lamium album, fot. Floratheca

Ułatwiają usuwanie szkodliwych metabolitów, używane są od dawna jako środek „czyszczący” krew, szczególnie u dzieci. W lecznictwie ludowym kwiaty stosowane były m.in. przeciw kaszlowi, a wywar z liści polecano chorym na serce. Jasnota biała jest cenną rośliną miododajną.

University of Warsaw Botanic Garden

Our Botanic Garden
is open every day and on public holidays.

Greenhouses are closed on Mondays.


Aleje Ujazdowskie 4
00-478 Warsaw

Opening hours

MARCH – APRIL | 10 am – 6 pm | ticket offices open until 5 pm

MAY – AUGUST | 10 am – 8 pm | ticket offices open until 7 pm

SEPTEMBER | 10 am – 6 pm | ticket offices open until 5 pm

OCTOBER | 10 am – 5 pm | ticket offices open until 4 pm

Używamy plików cookie, aby poprawić komfort korzystania z naszej witryny. Przeglądając tę stronę, zgadzasz się na używanie przez nas plików cookie.