Odczuwanie stresu przez rośliny

Z tematem komunikacji między roślinami tego samego gatunku rozprawiła się dr Katarzyna Roguz, która obecnie współtworzy Zespół Naukowy Ogrodu Botanicznego, a wraz z Basią Płaskonką i Marcinem Mazurkiewiczem zajmują się uczciwą sygnalizacją nagrody kwiatowej i przemieszczaniem się pyłku w przestrzeni miejskiej.

Opowiemy o komunikacji między roślinami tego samego gatunku, czy np. rośliny odczuwają stres?

Poszukiwania gospodarza zakończone wyraźnym sukcesem. Kanianka na akacji. Pakistan, fot. Wikimedia Commons, K. Mahmood

Rośliny produkują cały szereg lotnych związków organicznych. To ważny sposób komunikacji, który daje sygnał zwierzętom rozsiewającym nasiona, że owoce są już dojrzałe i warto je zjeść. Lotne związki pomagają również wabić zapylaczy i odstraszać roślinożerców. Wiemy już, że lotne związki organiczne służą roślinom do komunikowania się ze sobą. 

Pierwsze badania dotyczące komunikacji roślina – roślina budziły kontrowersje, ale istnieje wiele przykładów, które potwierdzają, że rośliny odbierają i odpowiadają na sygnały wysyłane przez swoich sąsiadów. Rośliny potrafią nie tylko odbierać informacje o stanie swoich sąsiadów, potrafią także szybko reagować na zmieniającą się sytuację. 

Tytoń, Nicotiana attenuata, fot. Wikimedia Commons, fot. S. Shebs

Przykładowo tytoń (Nicotiana attenuata), który jest Wam znany z poprzednich postów, przyspiesza produkcję związków odpowiedzialnych za ochronę przed roślinożercami, jeśli nagle pojawiają się oni na rosnących po sąsiedzku bylicach (Artemisia tridentata). Wyczuwanie sygnałów chemicznych wysyłanych przez sąsiadów jest ważną zdolnością roślin pasożytniczych. Kanianki (Cuscuta pentagona), czyli pnące, bezzieleniowe rośliny pasożytnicze, mają zdolność wyczuwania swoich preferowanych gospodarzy. 

Kanianki będą rosły w kierunku gospodarzy w taki sposób, żeby ostatecznie owinąć się dookoła roślin żywicielskich, z których czerpią wodę i substancje organiczne. 

Równie intensywna komunikacja między roślinami odbywa się pod ziemią. Sieci mikoryzowe, tworzone przez grzyby mikoryzowe łączące korzenie wielu roślin, są potencjalnie bezpośrednimi ścieżkami przekazywania informacji biochemicznych między roślinami pod ziemią. Mamy coraz więcej dowodów na to, że sieci mikoryzowe mogą przenosić, na przykład, związki obronne, których produkcja wywoływana jest przez roślinożerców lub przez patogeny. 

Jak mogą wyglądać podziemne „rozmowy roślin”. Sieci mikoryzowe, tworzone przez grzyby mikoryzowe, łączące korzenie wielu roślin, są potencjalnie bezpośrednimi ścieżkami przekazywania informacji biochemicznych między roślinami, fot. Ogród Botaniczny UW

Pozwala to ostrzec sąsiadów przed inwazją szkodników. U drzew iglastych uszkodzenie jednego gatunku drzewa wywołuje szybką reakcję obronną innego gatunku drzew, prawdopodobnie poprzez przenoszenie sygnałów stresowych właśnie przez sieć mikoryzową. 

Znamy już kilka przykładów komunikacji między roślinami, ale wciąż mamy kilka pytań, na które szukamy odpowiedzi. Czy rośliny są np. w stanie wyczuwać ilość kwitnących kwiatów (dużą/małą) i na tej podstawie przyspieszać otwieranie własnych kwiatów? Takie przystosowanie z pewnością pozwoliłoby na bardziej wydajny przebieg zapylania, ponieważ owady zachęcone dużą liczbą kwiatów w danej populacji odwiedziłyby więcej kwiatów. 

Sezon 2025
Artystyczny Botaniczny

W tym roku
spoglądamy na świat przyrody
okiem artystów.
Ta wyjątkowa perspektywa
poprowadzi nas po ścieżkach Ogrodu.


Zapraszamy na wydarzenia
powiązane z tematem tego sezonu:
wykłady, spacery z motywem,
warsztaty, koncerty oraz wystawy.


Warszawa, Aleje Ujazdowskie 4





Ogród Botaniczny UW
Zielona oaza w sercu wielkiego miasta!



W maju Ogród czynny jest
codziennie w godz. 10.00 – 20.00
Kasy czynne są do godz. 19.00


Od maja do sierpnia Ogród czynny jest
codziennie w godz. 10.00 – 20.00
Kasy czynne są do godz. 19.00
Zajęcia z edukatorami
dla grup zorganizowanych

od wtorku do niedzieli
w godzinach 10:00-15:00.

Zapisy → wycieczki.ogrod@uw.edu.pl





Szklarnie
Las tropikalny w centrum Warszawy

SZKLARNIE są dostępne w maju
codziennie i w dni świąteczne z wyjątkiem poniedziałków
w godz.10.00 – 20.00.

Kasy są czynne do godz. 19.00
Ostatnie wejście do szklarni o godz. 19.20

W ramach biletu wstępu zapraszamy na
weekendowe spacery z edukatorami
w soboty i niedziele o godz. 13.00





Realizowane projekty z Funduszy Europejskich

Używamy plików cookie, aby poprawić komfort korzystania z naszej witryny. Przeglądając tę stronę, zgadzasz się na używanie przez nas plików cookie.