Bez czarny

Krzak. Przydomowy, bliski. Można do niego podejść i oddać mu swoje choroby. Nie można za to go ściąć, bo mieszka w nim duch, zwany bajstrukiem i będzie nieszczęście. Domyślacie się, co to za roślina, ważna i czczona w wierzeniach ludowych? To oczywiście hyćka, holunder nazwany przez botaników bzem czarnym (Sambucus nigra). 

Jego piękne, kremowobiałe kwiaty zebrane w parasolowate baldachy cieszą nasze oczy i nozdrza w maju i czerwcu, a czarne, połyskujące w słońcu owocostany możemy podziwiać właśnie teraz, we wrześniu i październiku.

Bez czarny powinien znajdować się w naszych domowych apteczkach. Jego owoce zawierają działające przeciwzapalnie flawonoidy, oraz przeciwutleniające antocyjany, witaminy z grupy B i C. Pozytywnie na przemianę materii wpływają zawarte w owocach bzu kwasy organiczne, cukry i pektyny. Warto pić napary z owoców lub syropy w przypadku przeziębienia, kaszlu. Można z nich robić też dżemy, chutney, czy nawet zupę, zwaną fafułą. 

Zanim jednak wybierzemy się po naszą czarną pierwszą pomoc, pamiętajmy o kilku zasadach: wszystkie części czarnego bzu zawierają trujący glikozyd cyjanogenny zwany sambunigryną, dlatego nie spożywamy owoców bzu na surowo, gdyż sambunigryna rozkłada się do cyjanowodoru i powoduje podrażnienie układu pokarmowego (nudności, wymioty, biegunka).

Zbieramy całkowicie dojrzałe owocostany bzu czarnego, zostawiamy nieco owocostanów bzu ptakom – to ich pożywienie i szansa na rozsianie się tego drogocennego krzewu. Przetwarzamy same pojedyncze owoce bzu, nie używamy szypułek.