Podstawy zbioru ziół

Karol Wielki, zapytany o to, czym są zioła, odpowiedział: „przyjacielem medycyny i sławą kucharza”. I tutaj można by postawić kropkę ale dla bardziej dociekliwych napiszemy, że ziołami nazywamy rośliny, które służą do leczenia i profilaktyki zdrowia, a także do przyprawiania potraw.

Można je pozyskiwać w sklepach zielarskich, ale jest też zasób pospolitych roślin leczniczych, które możemy zbierać samodzielnie Pewnie niektórzy z Was zbierają rośliny. Warto, byśmy poznali podstawowe zasady ich zbioru:

Zbierajmy tylko te rośliny, które dobrze znamy. 

Nieraz możemy dokonać niewinnej pomyłki, gdy pomylimy rumianek z maruną. Jednakże istnieją przypadki pomylenia czarnego bzu z bzem hebdem, które kończą się w szpitalu… Warto korzystać z atlasów i kluczy do rozpoznawania roślin. Zbieramy rośliny bez znacznego uszczerbku dla ich siedliska.

Jeśli zbieramy liście, nie zrywamy wszystkich, tylko np. co trzeci, by pozwolić roślinie fotosyntetyzować. Generalnie warto zbierać mniej (do 1/3 populacji), aby pozostała część mogła się rozwijać i stanowić bazę pokarmową dla zapylaczy. Dobrze, byśmy nie niszczyli całej rośliny, jeśli np. zbieramy same kwiaty. 

To sprawia, że nasze zbiory trwają dłużej. Niektórzy skarżą się na tę czasochłonność. Popatrzmy jednak na to z innej strony – to, co dobre i wartościowe wymaga często wysiłku, a to z kolei kształtuje w nas cierpliwość i spostrzegawczość. Prawidłowe zbieranie roślin musi trwać.

Znajdźmy bezpieczne i niezanieczyszczone stanowiska do zbioru roślin. Generalna zasada jest taka, że pozyskujemy rośliny znajdujące się powyżej 100 metrów od drogi i nie korzystamy ze stanowisk roślin przy śmietnikach, zakładach przemysłowych, czy w parkach.

Zbieramy rośliny z dozwolonych stanowisk, a więc naszych ogródków i działek. Możemy zbierać je na terenie Lasów Państwowych z runa leśnego na własny użytek pod warunkiem, że nie zniszczymy ściółki, mchu i grzybni – art. 27 ustawy o lasach z dn. 28 września 1991 r. Jeśli chcemy zbierać części drzew na tym terenie, to musimy poprosić o zgodę leśniczego. Analogicznie, jeżeli zamierzamy zbierać rośliny w lesie prywatnym – prosimy o zgodę jego właściciela. 

Mamy nadzieję, że każdy z Was wie, że nie zbieramy roślin na terenie parków narodowych i rezerwatów oraz objętych ochroną gatunkową (ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody). 

Magdalena Oprządek ->

geografka, geoekolożka i edukatorka z Pracowni Edukacji Ogrodu Botanicznego UW.