Soczewica

Soczewica (Lens culinaris Medik.) jest rośliną strączkową, która została udomowiona na Bliskim Wschodzie wraz z innymi roślinami strączkowymi, takimi jak groch, ciecierzyca i bób – we wczesnym neolicie. Soczewica należy do rodziny Leguminoceae i stanowi jeden z najważniejszych tradycyjnych składników diety.

FAO (Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa) podaje, że światowa produkcja soczewicy w 2008 r. wyniosła około 2,83 mln ton metrycznych i pochodziła głównie z Kanady (36,9%) i Indii (28,7%), a następnie Nepalu, Chin i Turcji. Soczewica wyewoluowała wraz z pszenicą i jęczmieniem, które stały się podstawowymi roślinami uprawnymi dla rolnictwa neolitycznego ponad 7000 lat temu.

Jako preferowana roślina strączkowa soczewica ma wiele nazw zwyczajowych, w tym m.in. adas (arabska), mercimek (turecka), messer (etiopska), masser (indyjska) i heramame (japońska).Powszechnie uważa się, że soczewica pochodzi z Bliskiego Wschodu i Azji Mniejszej.

Soczewica (Lens culinaris) jest jedną z najważniejszych roślin strączkowych na świecie ze względu na swoje walory odżywcze. Jest bogatym źródłem węglowodanów złożonych (~60-64%), białka (~24-26%), błonnika pokarmowego (~11-31%), witamin, składników mineralnych i wysokiej wartości energetycznej.

Nasiona roślin strączkowych wykazały wiele korzyści zdrowotnych (obniżenie indeksu glikemicznego u osób z cukrzycą) oraz w ochronie przed chorobami układu krążenia ze względu na zawartość błonnika pokarmowego. Liczne badania wykazały, że u osób spożywających duże ilości błonnika pokarmowego ciśnienie krwi jest niższe niż u osób spożywających małe ilości błonnika.

Błonnik rozpuszczalny obniża również poziom cholesterolu w surowicy krwi oraz pomaga zmniejszyć ryzyko zawału serca i raka jelita grubego. Dieta wysokobłonnikowa zapobiega zaparciom lub łagodzi je u ludzi ze względu na wchłanianie wody z przewodu pokarmowego. A jak to wygląda ze środowiskowego punktu widzenia?

Uprawa soczewicy służy jako strategia utrzymania dla wielu populacji w regionach jałowych, takich jak północne Wielkie Równiny, zapewniając jednocześnie odporne na suszę rośliny strączkowe, które mogą być uprawiane w środowiskach o stosunkowo ograniczonej ilości wody i zasilanych deszczem.

Soczewica i inne rośliny strączkowe mogą zmniejszyć zapotrzebowanie na nieorganiczne nawozy azotowe, zarówno podczas wzrostu upraw, jak i dla kolejnych upraw, w rotacji upraw, dzięki ich zdolności do wiązania azotu z atmosfery poprzez symbiozę z Rhizobiami.

Ponadto soczewica może poprawić produktywność kolejnych upraw poprzez zwiększoną dostępność azotu. Soczewica ma szeroki zakres innych korzyści produkcyjnych, w tym: recykling wody i składników odżywczych oraz pomoc w zwalczaniu chwastów i szkodników. 

Włączenie soczewicy do systemów produkcyjnych może zwiększyć zdolność gleby do budowania i stymulować wiązanie azotu, co może przyczynić się do stworzenia warunków sprzyjających praktykom uprawy uproszczonej. 

Takie korzyści rolnicze mogą przekładać się na oszczędności środowiskowe i ekonomiczne w odniesieniu do stosowania nawozów azotowych pestycydów. Włączenie soczewicy do systemów rolniczych bez uprawy ziemi może również skutkować zmniejszeniem nakładów pracy i czasu, a także zmniejszeniem zużycia maszyn i paliw kopalnych.