Łubin trwały

Łubin trwały, Lupinus polyphyllus, należy do roślin mrozoodpornych i mało wrażliwych na niedobory wody. Tak jak inne gatunki z rodziny motylkowatych czy inaczej bobowatych (Papilionaceae, Fabaceae) współżyje z bakteriami występującymi w brodawkach korzeniowych i wiążącymi azot z powietrza glebowego. Wiemy, że jest gatunkiem stosunkowo długowiecznym. Stwierdzono, że może dożywać do około 20 lat i co roku owocuje. 

Łubin trwały, Lupinus polyphyllus, fot. M.Tickle, Domena Publiczna, Wikipedia

Choć jest rośliną kępową i nie wytwarza kłączy czy rozłogów, ma dużą zdolność regeneracji po zniszczeniu (ścięciu) części nadziemnych. Jest w stanie tworzyć zwarte, gęste skupienia, które silnie zacieniają niższe rośliny zielne. Skutecznie konkuruje o przestrzeń i zasoby siedliskowe z innymi roślinami rodzimymi.

Pojedyncza roślina tworzy kilka-kilkanaście kwiatostanów. Kwiaty zapylane są przez trzmiele i inne pszczołowate. Nasiona w strąkach dojrzewają w kilka tygodni po zapłodnieniu. Jedna roślina może wytwarzać od kilkuset do ponad 2,5 tysiąca nasion.

Nasiona nie mają specjalnych przystosowań do dalekiego rozprzestrzeniania i opadają w sąsiedztwie roślin macierzystych. Uwalniane są dzięki naprężeniom powstającym w ściankach wysychających owoców-strąków i rozrzucane są na odległość sięgającą kilku metrów (rozsiewanie ballochoryczne).

Kiełkują po przejściu okresu spoczynku, na początku następnego sezonu wegetacyjnego. Mogą przetrwać w banku glebowym przez kilka lat, jednak ich żywotność z czasem bardzo spada.Wysoka zawartość alkaloidów u niektórych odmian może ograniczać kiełkowanie innych roślin poprzez oddziaływania chemiczne (allelopatyczne).

Występowanie większych płatów łubinu trwałego wpływa w zróżnicowany sposób na populację owadów zapylających, powodując spadek liczebności m.in. motyli i chrząszczy, ale wzrost liczby trzmieli i innych pszczołowatych. 

Efektowne kwiatostany, obfitujące w kwiaty, które są w stanie dwukrotnie emitować pyłek w ciągu sezonu, są bardzo atrakcyjne dla owadów, dzięki czemu łubin trwały może skutecznie konkurować o zapylaczy. 

Wpływ gatunku na efektywność zapylania innych roślin jest w związku z tym niejednoznaczny, może pociągać za sobą zmniejszony sukces reprodukcyjny jednych (zapylanych głównie przez motyle), ale zwiększony u innych, odwiedzanych przez trzmiele.

Łubin trwały został wprowadzony do Europy jako roślina ozdobna (bylina parkowa i rabatowa) oraz jako roślina pastewna, uprawiana na zielony nawóz. Pierwsze dane dokumentujące w Europie jego spontaniczne stanowiska poza uprawą pochodzą z przełomu XVIII i XIX w. W Polsce gatunek w stanie dzikim obserwowany jest od drugiej dekady XIX w.

Dawniej wysiewany był na paszę dla zwierzyny w obwodach łowieckich, co spowodowało ekspansję gatunku na obszarach leśnych. Nasiona odmian pozbawionych alkaloidów są jadalne i wykorzystywane były jako dodatek do mąki.

Łubin trwały nadal jest wysiewany jako roślina paszowa i na zielony nawóz. Jest też stosowany do obsiewania gruntów zdegradowanych, w celu stabilizacji i rekultywacji gleb, zwłaszcza dla przyspieszenia tworzenia warstwy próchnicznej.

Inne drogi rozprzestrzeniania się łubinu trwałego: rozprzestrzenianie niezamierzone: nasiona mogą być przemieszczane w sposób niezamierzony wraz z glebą czy sianem, rozprzestrzeniane w trakcie wykaszania poboczy dróg, na sprzęcie rolniczym, podczas prac porządkowych w ogrodach czy na terenach zieleni urządzonej; rozprzestrzenianie naturalne (po wcześniejszym wprowadzeniu przez człowieka): nasiona rozsiewane ballochorycznie mogą być przenoszone na znaczne odległości przez wodę w dolinach rzecznych.

Łubin trwały, Lupinus polyphyllus, fot. Membeth, Domena Publiczna, Wikipedia

Zarówno skala rozprzestrzenienia gatunku na obszarze Polski i w wielu krajach Europy, jak i jego powszechne stosowanie jako rośliny ozdobnej i użytkowej wskazują na wysokie prawdopodobieństwo jego wprowadzenia do środowiska przyrodniczego wskutek zamierzonych działań człowieka.

Nasiona roślin utrzymywanych w uprawie mogą w łatwy sposób dawać początek populacjom spontanicznym, zwłaszcza na siedliskach przekształconych przez człowieka, a z nich przedostawać się na siedliska półnaturalne, takie jak różnego typu zbiorowiska trawiaste (łąki i murawy), okrajki leśne, a także brzegi wód (ziołorośla).

W Polsce nie są znane bezpośrednie działania zmierzające do eliminacji populacji lokalnych łubinu trwałego i ograniczenia jego ekspansji. Poza Polską najczęściej stosowane są metody mechaniczne, które jednak nie są wystarczająco skuteczne. Siewki i młode rośliny mogą być usuwane ręcznie (wyrywane), jednak ta metoda skuteczna jest przy niewielkich populacjach. Koszenie nie eliminuje skutecznie roślin, które mogą odrastać.

Przynoszącą rezultat metodą jest ograniczanie dopływu nowej porcji nasion, a więc koszenie powierzchni z łubinem przed dojrzewaniem owoców.

Sezon 2025
Artystyczny Botaniczny

W tym roku
spoglądamy na świat przyrody
okiem artystów.
Ta wyjątkowa perspektywa
poprowadzi nas po ścieżkach Ogrodu.


Zapraszamy na wydarzenia
powiązane z tematem tego sezonu:
wykłady, spacery z motywem,
warsztaty, koncerty oraz wystawy.


Warszawa, Aleje Ujazdowskie 4





Ogród Botaniczny UW
Zielona oaza w sercu wielkiego miasta!

Od maja do sierpnia zapraszamy
codziennie w godz. 10.00 – 20.00
Kasy czynne są do godz. 19.00
Ostatnie wejście – godz. 19.20



W ramach biletu wstępu zapraszamy na
weekendowe spacery z edukatorami
w soboty i niedziele o godz. 13.00







Szklarnie
Las tropikalny w centrum Warszawy

Od maja do sierpnia SZKLARNIE są dostępne
codziennie i w dni świąteczne
z wyjątkiem poniedziałków
w godz. 10.00 – 20.00.


Kasy są czynne do godz. 19.00
Ostatnie wejście do szklarni o godz. 19.20


Zajęcia z edukatorami
dla grup zorganizowanych

od wtorku do niedzieli
w godzinach 10:00 – 15:00.
Zapisy → wycieczki.ogrod@uw.edu.pl


Realizowane projekty z Funduszy Europejskich

Używamy plików cookie, aby poprawić komfort korzystania z naszej witryny. Przeglądając tę stronę, zgadzasz się na używanie przez nas plików cookie.