Cis

Czy wiecie z jakiego drewna w dawnych czasach żony wyrabiały kielichy by systematycznie podtruwać swych mężów? A może zastanawialiście się co tak naprawdę znaczy wers piosenki “dadzą mi konika cisawego”?

Dzisiaj opowiemy Wam o wolno rosnącym i długowiecznym drzewie jakiem jest Cis pospolity czyli Taxus baccata. To gatunek wiecznie zielonego, iglastego drzewa lub dużego krzewu z rodziny cisowatych.

Cis pospolity, Taxus baccata, fot. M. Chełchowska, Ogród Botaniczny UW

Cis ma bardzo twarde, sprężyste i odporne na gnicie drewno. Od najdawniejszych czasów był wykorzystywany do wyrabiania broni o czym świadczy znaleziona włócznia sprzed około 45 tysięcy lat. W Egipcie robiono z niego sarkofagi i rzeźby faraonów a w średniowieczu właśnie cisu używano do wyrobu łuków i kusza także bogato zdobionych mebli i ozdób. Jego masowe wykorzystywanie skłoniło w 1423 roku króla Władysława Jagiełłę do zabronienia wycinania cisów, tym samym cis stał się pierwszym drzewem w Polsce objętym ochroną gatunkową.

Substancją trującą zawartą w cisie jest taksyna. Cała roślina jest trująca oprócz miąższu osnówek czyli nibyjagód znajdujących się dookoła nasion. Osnówki są lekko słodkie w smaku i wabią swoją czerwoną barwą niestety nie tylko ptaki. Uwaga! zjedzenie zaledwie kilku nasion (ukrytych w osnówkach) lub garści igieł wywołuje zaburzenia żołądkowo-jelitowe, puls najpierw przyspiesza a później spowalnia, co może się  wiązać z ryzykiem ustania pracy serca i śmierci!

Cis pospolity, Taxus baccata, fot. A. Krzyk, Ogród Botaniczny UW

A o co chodzi z tym konikiem cisawym?  Kiedyś cisawy, dzisiaj kasztanowy – tak nazywano umaszczenie konia przypominające kolorem barwę cisowych pni – Kasztanowce nie były wówczas w Polsce znane.

Z końmi jest też związana historia, która miała miejsce w naszym Ogrodzie w czasie II Wojny Światowej. Podczas Niemieckiej okupacji Ogród długi czas pozostawał otwarty. Jednak latem 1942 Ogród zamknięto. Nieoficjalnie uważano, że przyczyną był zatarg pomiędzy pracowniczką Ogrodu, a argentyńskim botanikiem. Jednak oficjalnie przyczyną był fakt, że konie nazistów, zaparkowane przy cisowym płocie najadły się igliwia i padły. 

I jak to z roślinami trującymi bywa, czasami potrafią też leczyć. W tym wypadku mowa o leczeniu nowotworów jajnika, piersi czy płuc przy pomocy znajdujących się w cisie substancji.

A czy wiecie jakie drzewo jest najstarszym drzewem w Polsce? To właśnie cis z Henrykowa Lubańskiego liczący ok 1300 lat.

Cis pospolity w Henrykowie Lubańskim – najstarsze drzewo w Polsce (wiek szacowany na 1263 lata). fot. A. Kliczek, Wikipedia

W starożytnej Grecji był drzewem śmierci utożsamianym z Hadesem, cisowe gałązki wplatano we włosy na znak żałoby i pleciono z nich wieńce, dla kapłanów i te nagrobne. Celtowie uważali, że cis jest drzewem świętym, zaś dla Germanów był to symbol wieczności. Słowianie cisowym igliwiem posypywali izby, w których spoczywali zmarli by ich duchy nie powróciły do świata żywych.

 

Cis pospolity występuje naturalnie w Europie, w Azji zachodniej oraz w północnej Afryce.

Wraz z rokiem tematycznym – Detektywistyczny Botaniczny – prowadzimy cykl o roślinach zagadkowych, tajemniczych, niebezpiecznych, zaskakujących i fascynujących.

Tą historią podzieliła się Marianna Darżynkiewicz-Wojcieska → kierowniczka Pracowni Edukacji Ogrodu Botanicznego UW.

University of Warsaw Botanic Garden

Our Botanic Garden
is open every day and on public holidays.

Greenhouses are closed on Mondays.


Aleje Ujazdowskie 4
00-478 Warsaw

Opening hours

MARCH – APRIL | 10 am – 6 pm | ticket offices open until 5 pm

MAY – AUGUST | 10 am – 8 pm | ticket offices open until 7 pm

SEPTEMBER | 10 am – 6 pm | ticket offices open until 5 pm

OCTOBER | 10 am – 5 pm | ticket offices open until 4 pm

Używamy plików cookie, aby poprawić komfort korzystania z naszej witryny. Przeglądając tę stronę, zgadzasz się na używanie przez nas plików cookie.

Więcej Akceptuję