Batat

Słodkie ziemniaki zapiekane w śmietanie

Przepis:

Potrzebne będą:

  • 1,3 kg batatów, obranych i pokrojonych w plastry o grubości maks. 5 mm
  • 1 duża cebula, obrana i pokrojona w piórka
  • po 2 łyżeczki mielonej słodkiej papryki i czarnej gorczycy
  • szczypta mielonego chili
  • sól, pieprz do smaku
  • 700 ml śmietany kremówki (30 lub 36 %)
  • 50 g startego cheddara
  • masło do wysmarowania formy
  • 2 łyżki oliwy do smażenia
Przygotowanie:

Na patelni rozgrzewamy oliwę, wrzucamy cebulę i smażymy na małym ogniu do momentu gdy zacznie się rumienić. Piekarnik nagrzewamy do 160 st. C. W tym czasie plastry batatów wkładamy do garnka, zalewamy wrzątkiem z czajnika i gotujemy ok. 5 minut. Plastry powinny stać się lekko miękkie, ale nie mogą się rozpadać. Gdy cebula zacznie się rumienić wsypujemy przyprawy, mieszamy i wlewamy śmietanę. Zagotowujemy. Odcedzamy plastry batatów. Do naczynia do zapiekania wysmarowanego masłem wkładamy porcję plastrów batata, na to wlewamy część śmietany z cebulą i przykrywamy kolejnymi plastrami. 

Każdą z warstw lekko solimy. Czynności te powtarzamy aż skończą się nam bataty. U nas były to 3 warstwy plastrów. Wierzch zapiekanki polewamy ostatnią porcją śmietany i posypujemy startym serem.

Wkładamy zapiekankę do piekarnika i pieczemy 30-45 minut. Po pół godzinie warto sprawdzić czy zapiekanka nam się nie przypala i czy bataty są już bardzo mięciutkie. Jeśli jest wystarczająco rumiana i bataty są miękkie możemy wyjąć ją z pieca. Przed podaniem zapiekankę lekko studzimy. Jeśli nie masz batatów, możesz przyrządzić ją z ziemniaków lub wymieszać pół na pół z batatami.

Wilec ziemniaczany, batat czy patat to nazwy stosowane zamiennie, a dotyczą jednej rośliny. Jej łacińska nazwa to Ipomea batatas, a z angielskiego są nazywane „sweet potato”. Wilec ziemniaczany należy do rodziny powojowatych.

Ipomoea batatas, Wilec ziemniaczany, Batat, Patat, Kartofel słodki, fot. Floratheca
Ipomoea batatas Wilec ziemniaczany, Batat, Patat, Kartofel słodki, fot. Floratheca

Ma nadziemne, czepne łodygi, wspina się lub płoży, a jego pędy mogą osiągnąć do 5 m. Jest rośliną dnia krótkiego, dlatego też kwitnie tylko na obszarach przyrównikowych, ma fioletowe kwiaty. Rozmnaża się głównie wegetatywnie – przy pomocy bulw korzeniowych. W stanie dzikim nie jest znany. Przypuszczalnie pochodzi z tropikalnych rejonów Ameryki od dziko-rosnącego w Meksyku i Boliwii gatunku Ipomea trifida.

Od czasów prehistorycznych bataty uprawiano w Meksyku, w Ameryce środkowej i południowej oraz na Karaibach. Nie wiadomo jak, ale dotarły też do Nowej Zelandii i na wyspy Polinezji. Co ciekawe w Starym Świecie znano je już kilkaset lat przed wyprawami Kolumba. 

Uprawiano bataty na wyspach Oceanu Spokojnego, gdzie najprawdopodobniej znaleźli je indiańscy żeglarze z Ameryki Południowej. Na Hawajach uprawiano je już 500 lat p.n.e. Do Hiszpanii bulwy batata przywiózł Kolumb. Po odkryciach Kolumba Hiszpanie i Portugalczycy rozprzestrzenili je również w Azji i Afryce gdzie po dziś dzień są ważnymi uprawami. Holendrzy zawieźli je do Indonezji i na Molukki.

A jaką część batata jadamy? Głównie jego bulwiaste korzenie ważące nawet do 3 kg. Mogą one przybierać różny kształt – wydłużone i kuliste; kolor skórki – biała, żółta, a nawet czerwona; oraz różnić się kolorem miąższu – biały, żółty, pomarańczowy.

Słodki ziemniak, fot. J.Sautret, Creative Commons

Bulwy zjada się po ugotowaniu lub upieczeniu. Również kandyzuje się je i konserwuje w puszkach. Można przetwarzać je na wiórki, płatki, mąkę i tzw. sago – rodzaj kaszki. Zawierają ok. 26% węglowodanów z czego aż 16% to skrobia, zawierają też sporo witaminy C, wit. z grupy B, wit. PP. Te żółte i pomarańczowe są dobrym źródłem karotenu.

Swą słodycz zawdzięczają znacznej zawartości cukru – 2,8%. Poza bulwami w Azji i Afryce jada się również ich młode, miękkie części łodyg, mogą one również służyć jako pasza dla bydła. W USA bataty pomarańczowe w środku określa się słowem „jams”. Nazwa ta tak naprawdę odnosi się do zupełnie innej rośliny jadalnej – do pochrzynu.

Marianna Wojcieska → edukatorka, szefowa Działu Edukacji OBUW

Marianna Wojcieska → ogrodowa edukatorka z Pracowni Edukacji Ogrodu Botanicznego, twórczyni cieszących się popularnością warsztatów „SezoNowość” oraz autorka trwającego rok cyklu Smaczne Poniedziałki.

Przepisy powstają z pasji Marianny do roślin jadalnych i gotowania oraz chęci dzielenia się nią z Wami, a także jako kontynuacja prowadzonego prawie 10 lat bloga kulinarnego.

Ogród Botaniczny
Uniwersytetu Warszawskiego

Aleje Ujazdowskie 4
00-478 Warszawa

Ogród
Oaza przyrody w wielkim mieście

Ogród jest czynny
codziennie
w godz. 10.00 – 20.00
KASY są czynne do godz. 19.00
(maj-sierpień)

Szklarnie
Tropikalny las w centrum Warszawy

Szklarnie są czynne
od wtorku do niedzieli
w godz. 10.00 – 20.00
KASY są czynne do godz. 19.00
(maj-sierpień)
Instytucje wspierające

Używamy plików cookie, aby poprawić komfort korzystania z naszej witryny. Przeglądając tę stronę, zgadzasz się na używanie przez nas plików cookie.

Więcej Akceptuję