Dziurawiec zwyczajny

Roślinę pewnie dobrze znacie, towarzyszy nam przez całe lato, a jej żółte kwiaty trudno przeoczyć Zwana jest m.in. „świętojańskim zielem”, gdyż zaczyna kwitnąć w czerwcu na św. Jana.

Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum) jest gatunkiem rodzimym, który można spotkać niemal wszędzie. Występuje pospolicie na obszarze całej Polski, w górach sięga do piętra regla dolnego. 

Jest jednym z kilku gatunków dziurawców, które występują w naszym kraju. Łatwo odróżnić go od innych podobnych gatunków (dziurawca czterobocznego H. maculatum czy dziurawca skrzydełkowatego H. tetrapterum) po obłej łodydze, z dwiema podłużnymi, wystającymi liniami, nie ma łodygi 4-kanciastej (jak u gatunków do niego podobnych). Złocistożółte kwiaty, średnicy do 2,5 cm, zebrane są gęsty, wielokwiatowy, szczytowy kwiatostan. Owocem jest trójklapowa torebka długości do 10 mm. 

Dziurawiec zwyczajny jest rośliną leczniczą. Ziele zawiera m.in. flawonoidy, saponiny, olejek eteryczny, garbniki i czerwony barwnik hiperycynę. Dziurawiec zwyczajny używany jest w lecznictwie od czasów starożytnych, ale obecnie głównie w leczeniu umiarkowanej depresji, zaburzeniach nastroju, niepokoju. Stosowany był też w leczeniu ran i oparzeń, stanów zapalnych żołądka i jelit, a także przeciw pasożytom wewnętrznym. 

Dziurawiec zwyczajny używany jest w postaci suchego ziela, ale częściej w postaci wyciągów. Olej z dziurawca przygotowany przez macerację świeżych kwiatów w oleju roślinnym lub w oliwie jest tradycyjnie używany w leczeniu ran i oparzeń.

Dziurawiec zwyczajny należy stosować z dużą ostrożnością, szczególnie gdy dużo przebywamy na słońcu (a także opalając się w solarium), gdyż ze względu na zawartość barwnika (hiperycyny) może powodować zapalenie skóry pod wpływem promieni ultrafioletowych. 

Zachorowania po spożyciu dziurawca występują także u jasno zabarwionych lub biało plamistych zwierząt. Dziurawiec wywiera działanie toksyczne na konie, bydło, owce, świnie, przy czym najbardziej wrażliwe są młode zwierzęta. W ciężkich zatruciach występuje silne przekrwienie i obrzęki zaatakowanych części ciała, następnie rany i wysięki. Niekiedy oprócz zapalenia skóry występuje pobudliwość, utrata przytomności i paraliż. Dalsze przebywanie na słońcu wzmaga świąd skóry. 

Dziurawiec zwyczajny stosowano niegdyś jako środek przeciw czarom i gusłom, ale żeby był skuteczny, musiał był poświęcony wraz z innymi ziołami na święto Matki Boskiej Zielnej czyli Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny (15 sierpnia).