Lnica pospolita

Lnica pospolita (Linaria vulgaris) – zalicza się ją do rodziny babkowatych  (Plantaginaceae), a jeszcze niedawno do rodziny trędownikowatych (Scrophulariaceae). Roślina ta występuje w Europie, a naturalny zasięg tego gatunku rozciąga się aż do Syberii i Azji Środkowej. W Polsce jest rośliną pospolitą na obszarze całego kraju, w górach sięga po regiel dolny.

Lnicę pospolitą możemy spotkać na polach, ugorach, suchych łąkach, pastwiskach i w różnych miejscach ruderalnych, często na przydrożach i nasypach kolejowych. Jest gatunkiem charakterystycznym antropogenicznych roślin wieloletnich na siedliskach ruderalnych.

Lnica pospolita jest byliną osiągającą do 70 cm wysokości (rzadziej do 100 cm), o wzniesionej, pojedynczej lub słabo rozgałęzionej, dość gęsto ulistnionej – łodydze. W obrębie kwiatostanu zwykle jest ogruczolona, poniżej zaś naga. Liście ma równowąskie, ułożone skrętolegle na łodydze. Kwiatostanem jest gęste grono z bezwonnymi kwiatami o koronie bladożółtej lub intensywnie żółtej, w gardzieli pomarańczowej, z ostrogą. 

Kwitnienie zaczyna się w czerwcu a trwa do września, a nawet października. Owocem jest torebka z nasionami wielkości od 2 do 2,5 (rzadziej 3) mm średnicy. Nasiona są pokryte brodawkami, oskrzydlone, co ułatwia przenoszenie przez wiatr (anemochoria, wiatrosiewność).

Lnica pospolita czasem znajduje zastosowanie jako roślina ozdobna. W uprawie wymaga pełnego słońca, suchej lub przeciętnie wilgotnej gleby o odczynie od słabo kwaśnego do zasadowego. Lubi podłoże piaszczyste, kamieniste, żwirowe, umiarkowanie żyzne lub żyzne. Gatunek ten wykorzystywany był w europejskiej medycynie tradycyjnej.

Ziele lnicy pospolitej zawiera m.in. linarynę i inne flawonoidy, peganinę i inne alkaloidy, śluz, aukubinę i inne irydoidy. Roślina stosowana była jako środek przeciwzapalny, łagodnie przeczyszczający, moczopędny i pobudzający perystaltykę jelit. Zewnętrznie używana była w stanach zapalnych skóry. Stwierdzono, że lnica pospolita (łodyga i liście) działa trująco na zwierzęta domowe (głównie konie); nasiona nie mają właściwości trujących. 

Przypadki zatruć na pastwiskach są jednak bardzo rzadkie, gdyż zwierzęta z powodu przykrego zapachu i gorzkiego smaku nie zjadają jej. Częściej zdarzają się zatrucia sianem lub sieczką, gdy są one silnie zanieczyszczone tą lnicą. Substancje trujące (linaryna i peganina) działają na układ nerwowy, pokarmowy i krwionośny.

Objawy (chwiejny chód, silne poty, oszołomienie, biegunka) po pewnym czasie ustępują i zwierzęta wracają do zdrowia. W dawnych czasach zalecano tę roślinę przeciw czarom. Szczególnie czarodziejskie znaczenie miała przy budowie nowej chaty. Należało jak najwięcej lnicy wetknąć we wszystkie szczeliny chaty, co miało zabezpieczać przed wchodzeniem do wnętrza „złych wiatrów”, które wnoszą choroby, kłótnie i wszelkiego rodzaju grzechy czy nieszczęścia.