Mierznica czarna

Mierznica czarna (Ballota nigra), należy do rodziny jasnotowatych, wargowych (Lamiaceae, Labiatae). We florze polskiej mierznica czarna jest archeofitem (czyli obcym gatunkiem przybyłym przed końcem XV wieku i trwale zadomowionym), taksonem pochodzenia śródziemnomorskiego. Gatunek ten występuje pospolicie na całym obszarze Polski (z wyjątkiem Karpat), rzadziej na północnym wschodzie.

Mierznica czarna, Ballota nigra, fot, K. Ziarnek, Domena Publiczna, Wikipedia

Mierznica czarna rośnie na siedliskach ruderalnych takich jak: nieużytki, przydroża, przypłocia, przychacia, kompost i wysypiska. Spotkacie ją również na brzegach lasów. Jest gatunkiem charakterystycznym dla zespołu ziołorośli ruderalnych Leonuro-Ballotetum nigrae (zespołu serdecznika i mierznicy czarnej). Lubi podłoże średnio wilgotne, próchniczne i bogate w azot. Jest rośliną umiarkowanie światłolubną. 

Mierznica czarna jest wieloletnią roślina zielną o charakterystycznym, niezbyt przyjemnym (dla niektórych osób bardzo nieprzyjemnym) zapachu. Jej łodyga, która osiąga wysokość do ok. 130 cm jest górą rozgałęziona, czterokanciasta i podobnie jak liście – słabiej lub silniej owłosiona. Liście są parami nakrzyżległe, ogonkowe, na brzegach karbowane, ząbkowane lub piłkowane.

Mierznica czarna, Ballota nigra, fot. Domena Publiczna, Wikipedia

Kwiaty wyrastają w nibyokółkach w kątach górnych liści. Nibyokółki zebrane są w kłosokształtny kwiatostan. Korona jest różowa lub różowo fioletowa, do 15 mm długości.

Kielich jest rurkowatolejkowaty, owłosiony, o długości do 11 mm, o pięciu równych ząbkach. Kwitnienie mierznicy czarnej zaczyna się już w czerwcu i trwa do września, a nawet do października, a jej kwiaty są chętnie odwiedzane przez trzmiele i pszczoły. 

Mierznica czarna jest rośliną miododajną o wydajności ok. 300 kg z 1 ha. Owocki – podłużnie jajowate, brunatne, nagie rozłupki – ukryte są w kielichu i zaczynają dojrzewać, kiedy część kwiatów na roślinie jest wciąż w pełni kwitnienia. Dlatego właśnie o tej porze roku, możemy obserwować zarówno kwiaty jak i owocki mierznicy czarnej. Gatunek ten znany jest przede wszystkim ze swoich właściwości leczniczych. 

Mierznica czarna, Ballota nigra, fot, K. Peters, Domena Publiczna, Wikipedia

Zawiera laktony diterpenowe jak ballotenol (główny składnik), ballotinon i inne, a także glikozydy flawonoidowe, fenylopropanoidy (kwas chlorogenowy) i śladowe ilości olejku eterycznego. Surowcem leczniczym są kwitnące szczyty pędów, wykorzystywane przede wszystkim jako środek spazmolityczny, uspokajający.

Mierznica czarna to tradycyjny środek wyciszający, stosowany w leczeniu objawowym kaszlu i zaburzeń nerwowych (głównie łagodnych postaci bezsenności) u dorosłych i dzieci. Stosowana jest także w leczeniu skurczów żołądka, mdłości i niestrawności na tle nerwowym. Niektórzy uważają, że praktycznie każdy składnik tej rośliny niesie ze sobą szereg cech pożytecznych dla zdrowia.

Ogród Botaniczny
Uniwersytetu Warszawskiego

Aleje Ujazdowskie 4
00-478 Warszawa

Ogród
Oaza przyrody w wielkim mieście

Ogród jest czynny CODZIENNIE
w godz. 10.00 – 17.00.
KASY są czynne
do godz. 16.00

Szklarnie
Tropikalny las w centrum Warszawy

Szklarnie są niedostępne w poniedziałki
W pozostałe dni są otwarte w godzinach dostępności ogrodu.
Ostatnie wejście do szklarni o godz. 16.20
Instytucje wspierające

Używamy plików cookie, aby poprawić komfort korzystania z naszej witryny. Przeglądając tę stronę, zgadzasz się na używanie przez nas plików cookie.