Aloesy w kolekcji Ogrodu Botanicznego UW

W kolekcji Ogrodu Botanicznego UW jest obecnie 59 taksonów (gatunków i odmian) aloesów. Najstarsza informacja o naszych aloesach widnieje w spisie roślin z 1986 r. Od 1998 r. kuratorem kolekcji była Pani Bożena Dubielecka, która przyczyniła się do powiększenia kolekcji OBUW o wiele nowych gatunków.

Aloes Złoty, Aloe thraskii, fot. M. Wojcieska

Aloe thraskii, Aloes Złoty to najstarszy aloes w naszej kolekcji. Nie posiadamy dokładnych danych na temat wieku rośliny, jednak patrząc na jego wielkość, możemy oszacować jego wiek na kilkadziesiąt lat. Obecnie jego wysokość przekracza 4 m, czyli tyle, ile osiąga w naturalnych warunkach skąd pochodzi, czyli z południowej Afryki. Rośnie u nas od ponad 25 lat.

W Polsce najczęściej uprawiany jest w pojemnikach dla potrzeb leczniczych i kosmetycznych oraz jako roślina ozdobna.

Jego przepiękne złoto-żółte kwiaty formują się w potężne kwiatostany. Liście koloru niebieskawoszarego lub szarozielonego, tworzą nierozgałęzioną rozetę i zawierają bardzo dużo soku.

Jednakże nie zawsze udaje się stworzyć tak dobre warunki do wzrostu rośliny – np. aloes drzewiasty (Aloe arborescens) w warunkach naturalnych może osiągać nawet 5 metrów wysokości, a uprawiany w Polsce jako roślina doniczkowa lub szklarniowa – dorasta zaledwie do 1 metra.

Aloe thraskii
Aloe vera
Aloe vera
Aloesy w Oranżerii Ogrodu Botanicznego UW, fot. J. Popławska

Ze względu na rzadkość występowania wszystkie gatunki aloesów są chronione z wyjątkiem Aloe vera. Na liście CITES znajduje się 614 gatunków z tego rodzaju chronionych przez Konwencję Waszyngtońską.

Uprawa aloesów

Uprawa czyli stworzenie optymalnych warunków do prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin w dużym stopniu zależy od doświadczenia osób zajmujących się kolekcją, jak i warunków pogodowych, jakie panują w naszej strefie klimatycznej. Trzeba wiedzieć kiedy, jak, ile podlewać i kiedy nawozić rośliny – aby stworzyć im warunki zbliżone do panujących w ich naturalnym środowisku. 

Najtrudniejszym okresem dla naszych aloesów jest zima – krótsze dni generują zbyt małą ilość światła. W tym czasie nasze rośliny przechodzą w okres spoczynku. W naszej Oranżerii, tzw. szklarni zimnej, utrzymywana jest temperatura na poziomie 5-10oC. Rośliny nie są również podlewane i nawożone. W takich warunkach bez problemu przetrzymują do wiosny bez wyraźnego uszczerbku na „zdrowiu”. 

Aloes drzewiasty, Aloe arborecens w Oranżerii Ogrodu Botanicznego UW, 2015, fot. Wikimedia, domena publiczna, CC0.

W naszych warunkach, przy zbyt niskiej temperaturze i niedoborach światła, gdybyśmy dodatkowo je podlewali i nawozili – rośliny mogłyby zacząć przybierać nienaturalne kształty np. liście byłyby zbyt długie, cienkie,  wiotkie i jasne, a co gorsza mogłyby zgnić. 

Na szczęście mamy duże doświadczenie w uprawie aloesów, to sprawia, że nasze rośliny przeżywają do wiosny w dobrej kondycji. Cieszy to zarówno nas, jak i zwiedzających. 

Po ciężkim okresie zimowym przychodzi wiosna i lato, gdzie następuje intensywny wzrost roślin. Nasze aloesy zaczynają kwitnąć z początkiem wiosny i w zależności od gatunku kwitną aż do jesieni. W tym czasie są dość obficie podlewane (1x w tygodniu) i nawożone (1x w miesiącu). Podlewanie w tym okresie uzależnione jest od temperatury panującej w szklarni. Jeśli zbyt długo utrzymuje się niska temperatura przy dużej wilgotności powietrza – rezygnujemy z podlewania i nawożenia. Rośliny zdecydowanie lepiej znoszą przesuszenie, , natomiast nadmiar wody może doprowadzić do utraty rośliny z powodu gnicia systemu korzeniowego.

Minimalna temperatura w szklarni w okresie wiosenno-letnim utrzymywana jest na poziomie 15-18oC, a temperatura maksymalna jaka czasem pojawia się w szklarniach przekracza 35oC. Wszystko zależy od panujących warunków pogodowych, szczególnie – upałów.

Właściwości i zastosowanie

Monographia generum aloes et mesembryanthemi Bonnae, Maximilianvm Cohen, 1836-1863, biodiversitylibrary.org

Aloes towarzyszy ludziom od dawna. W starożytności substancje z liści aloesów były wykorzystywane do balsamowania ciał. Żywicę aloesu ścierano na proszek i sporządzano z niej pachnidło.

Współcześnie sok z aloesu wykorzystuje się w kosmetyce i dermatologii do produkcji maseczek, kremów i mydeł. Głęboko wnika w skórę i daje doskonałe efekty nawilżające, kojące i regenerujące. Sok stosowany bezpośrednio na rany skóry, przyspiesza proces gojenia.

Aloes ma również silne działanie przeczyszczające, nieznaczne właściwości bakteriobójcze, wzmaga też czynności żółciotwórcze.

„Een Koffyboom – Een Aloeplant – Een Dadelboom” J.C. Philips, z czwartego tomu „Hedendaagsche Historie of Tegenwoordige Staat van Alle Volkeren” (Tirion, 1732).

Piotr Dobrzyński, kurator kolekcji roślin szklarniowych Ogrodu Botanicznego UW.

Artykuł należy do cyklu edukacyjnego „Zachwycająca przyroda południowej Afryki” – serii krótkich artykułów autorstwa Barbary Sudnik-Wójcikowskiej oraz Jolanty Mesjasz-Przybyłowicz, poświęconych przede wszystkim niezwykłej przyrodzie odległego i egzotycznego regionu, jakim jest południowa Afryka.

Chcemy przedstawić ten kraj widziany oczami botaników, dla których jest on szczególnie interesujący. Jednocześnie będziemy w nim dla porównania prezentować rośliny, które rosną w kolekcji Ogrodu Botanicznego UW, dla których regionem pochodzenia są również tereny południowej Afryki.

Sezon 2025
Artystyczny Botaniczny

W tym roku
spoglądamy na świat przyrody
okiem artystów.
Ta wyjątkowa perspektywa
poprowadzi nas po ścieżkach Ogrodu.

Zapraszamy na wydarzenia
powiązane z tematem tego sezonu:
wykłady, spacery z motywem,
warsztaty, koncerty oraz wystawy.

Warszawa, Aleje Ujazdowskie 4





Ogród Botaniczny UW
Zielona oaza w sercu wielkiego miasta!



W maju Ogród czynny jest
codziennie w godz. 10.00 – 20.00
Kasy czynne są do godz. 19.00


Od maja do sierpnia Ogród czynny jest
codziennie w godz. 10.00 – 20.00
Kasy czynne są do godz. 19.00
Zajęcia z edukatorami
dla grup zorganizowanych
od wtorku do niedzieli
w godzinach 10:00-15:00.

Zapisy → wycieczki.ogrod@uw.edu.pl





Szklarnie
Las tropikalny w centrum Warszawy

SZKLARNIE są dostępne w maju
codziennie i w dni świąteczne z wyjątkiem poniedziałków
w godz.10.00 – 20.00.

Kasy są czynne do godz. 19.00
Ostatnie wejście do szklarni o godz. 19.20

W ramach biletu wstępu zapraszamy na
weekendowe spacery z edukatorami
w soboty i niedziele o godz. 13.00





Realizowane projekty z Funduszy Europejskich

Używamy plików cookie, aby poprawić komfort korzystania z naszej witryny. Przeglądając tę stronę, zgadzasz się na używanie przez nas plików cookie.

Więcej Akceptuję