Pokrzyk wilcza jagoda

Ta, z pozoru zwykła bylina używana była wraz z innymi ziołami do sporządzania “maści czarownic”, którą wiedźmy nacierały się przed lotem na miotle! Co to za magiczna roślina i skąd wzięły się te wierzenia?

Atropa belladonna, Wikimedia Commons

To Pokrzyk wilcza jagoda (Atropa belladonna). Możecie ja spotkać w lasach na południu Polski i oczywiście w naszym Ogrodzie Botanicznym. 

Cała roślina jest trująca. Pokrzyk wilcza jagoda ma długą historię zastosowania leczniczego, jednak złą sławę zawdzięcza właściwościom halucynogennym i jako afrodyzjak. W leczeniu niskimi dawkami, pod ścisłą kontrolą lekarza, te wyjątkowo niebezpieczne alkaloidy zawarte w pokrzyku wykazują działanie terapeutyczne. W większych dawkach powodują m.in. halucynacje, splątanie i śmierć.

Największe stężenie alkaloidów znajdziemy w jej korzeniach i owocach, czyli czarnych, błyszczących wielonasiennych jagodach. Od wieków uważana była za ziele o dużym potencjale leczniczym oraz wykorzystywana w medycynie ludowej. 

Zawiera substancje powodujące stany deliryczne, odrywające od rzeczywistości. Może dlatego upodobały ją sobie czarownice? Łacińska nazwa rośliny to Atropea belladonna! Atropos to jedna z bogiń losu w mitologii Greckiej. Ta która przecina nić losu/ życia. 

Pokrzyk wilcza jagoda (Atropa belladonna), fot. T. Oates

Natomiast belladonna to: piękna kobieta. Pokrzyk służył kobietom do malowania ust i policzków oraz był wkraplany do oczu, aby rozszerzyć źrenice i nadać im połysk. 

Atropa belladonna, rośnie wśród roślin lekarskich. Z tym działaniem związana jest też nazwa łacińska roślin. W dawnej medycynie ludowej (a może bardziej właściwie: wśród wiedźm i szeptuch), to właśnie między innymi w tym celu był stosowany pokrzyk wilcza jagoda.

Pokrzyk wilcza jagoda (Atropa belladonna) jest taksonem bliskim zagrożenia i objętym ochroną gatunkową w Polsce. Występuje w południowej części kraju, w niższych położeniach Karpat i Sudetów (najwyżej sięga do 1100 m n.p.m.) oraz rzadko w pasie południowych wyżyn. Przez Polskę przebiega północna granica zasięgu gatunku.

Rośnie na zrębach i wiatrołomach, a także w lasach i zaroślach, jest gatunkiem charakterystycznym dla zbiorowisk porębowych, niekiedy spotyka się go w buczynie.

Pokrzyk wilcza jagoda jest okazałą byliną dorastającą do 1,5 – 2 m wysokości, należącą do rodziny psiankowatych (Solanaceae).

Pokrzyk wilcza jagoda (Atropa belladonna)
Fot. I. Kirpluk

Ma bardzo charakterystyczne 5-krotne kwiaty, zwieszające się, na ogół po jednym, w kątach liści. Kielich o łatkach rozpostartych gwiaździście, ma długość do 2 cm i powiększa się w czasie owocowania. Korona jest brudnofioletowa, w dole i wewnątrz żółtawa z fioletowymi żyłkami, długości 2,5 – 3 cm. Kwiaty są zapylane przez owady, rzadko dochodzi do samozapylenia.

Owocem jest kulista, czarna i lśniąca, wielonasienna jagoda z fioletowym sokiem. Nasiona rozsiewane są endozoochorycznie (przenoszenie zjadanych diaspor wewnątrz organizmu, a następnie ich wydalanie na zewnątrz) przez ptaki.

Pokrzyk wilcza jagoda jest rośliną leczniczą i silnie trującą. Wszystkie części pokrzyku, zarówno świeże jak i wysuszone, są trujące. Działanie toksyczne rośliny obniża się dopiero po długim jej przechowywaniu. Pokrzyk wilcza jagoda zawiera m.in. alkaloidy tropanowe: hioscyjaminę, atropinę i skopolaminę, pochodne kumaryny, flawonoidy.

Pokrzyk wilcza jagoda (Atropa belladonna)
fot. I. Kirpluk

Surowcem farmaceutycznym są liście i korzenie pokrzyku. Stosuje się je jako środek uspokajający w napadach astmy i w leczeniu bólu, a obecnie szczególnie w skurczach brzusznych oraz w obrębie dróg żółciowych. Wydzielone alkaloidy wykorzystuje się jako środki trankwilizujące, rozkurczowe i w kroplach do oczu – rozszerzających źrenicę oka.

Pokrzyk wilcza jagoda (Atropa belladonna)
fot. I. Kirpluk

Pozyskiwanie pokrzyku z naturalnych stanowisk jako cennego surowca dla przemysłu farmaceutycznego doprowadziło do zubożenia lub zniszczenia niektórych jego stanowisk w Polsce. Obecnie surowiec pozyskuje się z roślin uprawianych.


Wraz z rokiem tematycznym – Detektywistyczny Botaniczny – prowadzimy cykl o roślinach zagadkowych, tajemniczych, niebezpiecznych, zaskakujących i fascynujących.

Tą historią podzieliła się Monika Pyszna → edukatorka z Pracowni Edukacji Ogrodu Botanicznego UW.

Sezon 2025
Artystyczny Botaniczny

W tym roku
spoglądamy na świat przyrody
okiem artystów.
Ta wyjątkowa perspektywa
poprowadzi nas po ścieżkach Ogrodu.

Zapraszamy na wydarzenia
powiązane z tematem tego sezonu:
wykłady, spacery z motywem,
warsztaty, koncerty oraz wystawy.

Warszawa, Aleje Ujazdowskie 4





Ogród Botaniczny UW
Zielona oaza w sercu wielkiego miasta!



W maju Ogród czynny jest
codziennie w godz. 10.00 – 20.00
Kasy czynne są do godz. 19.00


Od maja do sierpnia Ogród czynny jest
codziennie w godz. 10.00 – 20.00
Kasy czynne są do godz. 19.00
Zajęcia z edukatorami
dla grup zorganizowanych
od wtorku do niedzieli
w godzinach 10:00-15:00.

Zapisy → wycieczki.ogrod@uw.edu.pl





Szklarnie
Las tropikalny w centrum Warszawy

SZKLARNIE są dostępne w maju
codziennie i w dni świąteczne z wyjątkiem poniedziałków
w godz.10.00 – 20.00.

Kasy są czynne do godz. 19.00
Ostatnie wejście do szklarni o godz. 19.20

W ramach biletu wstępu zapraszamy na
weekendowe spacery z edukatorami
w soboty i niedziele o godz. 13.00





Realizowane projekty z Funduszy Europejskich

Używamy plików cookie, aby poprawić komfort korzystania z naszej witryny. Przeglądając tę stronę, zgadzasz się na używanie przez nas plików cookie.

Więcej Akceptuję